منبع: هفته نامه سلامت (www.salamat.ir)
پزشكان مي‌گويند سيگار و آفتاب و استرس دشمن پوست ما هستند. شايد ديده باشيد آدم‌هايي را كه سن‌شان به‌نظر خيلي بيشتر يا كمتر از سن شناسنامه‌اي‌شان به‌نظر مي‌رسد. آنها خيلي جوان‌تر يا خيلي‌مسن‌تر از سن واقعي‌شان به‌نظر مي‌رسند. هيچ فكر كرده‌ايد كه رمز اين جوان ماندن يا پير شدن بي‌حساب‌وكتاب در چيست؟ خيلي‌ها تصور مي‌كنند به كساني كه چهره‌شان جوان مي‌ماند، خوش مي‌گذرد و برعكس، آنهايي كه زير بار مشكلات زندگي خم مي‌شوند، زودتر صورت‌شان چروك برمي‌دارد. ولي پزشكان قضيه را پيچيده‌تر از اين حرف‌ها مي‌بينند. از بحث ژنتيك كه بگذريم، پزشكان به 3 مورد زير در پير شدن نابهنگام آدم‌ها مشكوك‌اند...
سيگار؛ متهم شماره 1
فستيوال دوقلوها در اوهايوي آمريكا فرصت خوبي براي دانشمندان است كه به بسياري از پرسش‌هاي خود پاسخ دهند. دوقلوها آن هم در يك فستيوال سالانه در كنار هم ذخاير خدادادي خوبي هستند كه دانشمندان بتوانند اين كپي‌هاي ژنتيكي دقيقا مثل هم را از لحاظ عوامل محيطي كه آنها را در يكديگر متمايز مي‌كند، مورد بررسي قرار دهند. دانشمندان مي‌گويند دوقلوها از نظر ژنتيكي دقيقا مشابه يكديگر هستند و اين سبك زندگي و شيوه و عادات روزانه آنهاست كه چهره و ظاهرشان را از يكديگر متمايز مي‌سازد. اين محققان مي‌گويند وقتي ما تصاوير بيش از 186 دوقلو را در كنار يكديگر قرار داده و با هم مقايسه كرديم به اين نتيجه رسيديم كه دوقلوهايي كه دقيقا خصوصيات ارثي يكساني دارند، ظاهري متفاوت دارند. هر قلي كه در طول زندگي سيگار مي‌كشد، چهره تكيده‌تري دارد و در اطراف چشمان و لب‌هايش خطوط ريزي شكل گرفته است و صورت‌اش پر از چين و چروك است و در كل پيرتر از خواهر و يا برادر خود به نظر مي‌رسد. اين دانشمندان مي‌گويند سيگار كشيدن باعث تنگي عروق زير پوست صورت مي‌شود و خون نمي‌تواند به راحتي به سلول‌هاي صورت برسد و اين باعث مي‌شود كه سلول‌ها و بافت صورت زودتر آسيب ببينند و چروك بخورند. سيگار كشيدن باعث مي‌شود پوست رطوبت‌اش را خيلي آسان از دست بدهد و خشك‌تر به نظر برسد.
خورشيد؛ متهم شماره 2
متهم شماره دوي پير كردن زودرس آدم‌ها، نور خورشيد است. دانشمندان پس از بررسي هزاران دوقلو به اين نتيجه رسيده‌اند كه آفتاب دردسرهاي زيادي را در پوست و چهره ايجاد مي‌كند. آنها در بررسي دو دوقلوي 72ساله كه يكي در هاوايي كه به شدت آفتاب مي‌تابد و ديگري در بالتيمور كه خبري از آفتاب نيست زندگي مي‌كند مشاهده كردند خواهري كه در هاوايي زندگي مي‌كند چين و چروك‌هاي بيشتري در اطراف صورت و چشم‌ها و دهان‌اش دارد. تابش نور خورشيد به پوست و عدم استفاده از كرم‌هاي ضدآفتاب و عينك آفتابي مناسب موجب مي‌شود پوست خيلي آسان چروك بر‌دارد.
استرس؛ متهم شماره 3
حتما شما هم شنيده‌ايد كه فلاني پس از طلاق‌اش خيلي پير شده است البته دانشمندان با مردم عادي هم‌عقيده‌اند. آنها مي‌گويند استرس و فشار روحي در زندگي مثل طلاق و يا مرگ همسر و مشكلات مالي در خانواده مي‌تواند انسان‌ها را زودتر پير كند. استرس مي‌تواند باعث چروك خوردن پوست و به وجود آمدن حلقه‌هاي سياه اطراف چشم شود. استرس و انقباض دايمي عضلات حالت‌دهنده صورت باعث كشيده شدن بيش از حد پوست شما مي‌شود و اين كشيدگي دايمي پوست باعث چين و چروك خوردن پوست شما مي‌شود. كساني كه دچار سردردهاي ميگرني هستند و يا دايم عصبي هستند و اخم مي‌كنند صورت‌شان معمولا بيش از هم‌سن و سال‌هاي‌شان چين و چروك دارد و پيرتر به نظر مي‌رسند.
چه بايد كرد؟
دانشمندان به شما توصيه مي‌كنند كه اگر دوست داريد زودتر از سن شناسنامه‌اي‌تان پير نشويد، بايد سبك زندگي‌تان را تغيير دهيد. حقيقت اين است كه رفتارهاي شخصي و اجتماعي ما است كه اين حكم را در زندگي ما ايفا مي‌كند. رفتارهاي خاصي در زندگي براي پوست حكم سم را دارند و ممكن است شما را در لحظات بسيار كوتاهي پير كنند. اگر اين رفتارها در طول سال‌ها تكرار شوند، مي‌توانند آثار مخرب خود را روي پوست به جا بگذارند. خبر خوب ما اين است كه اگر شما اين عادت‌هاي بد را كنار بگذاريد و سبك زندگي‌تان را به سمت يك زندگي سالم تغيير دهيد، اين آثار مخرب روي پوست شما متوقف شده و يا حتي برعكس مي‌شوند و بهبود مي‌يابند چون پوست ما اين توانايي فوق‌العاده را دارد كه آسيب‌هاي خود را جبران كند. وقتي شما به يك شيوه زندگي سالم خو بگيريد، مي‌توانيد بمب ساعتي پيري را در چهره خودتان خنثي كنيد.
پژوهش‌هاي نو و راه و روش‌هاي نو
پژوهش‌ها نشان مي‌دهد كه ورزش و خوردن غذاي مناسب ميزان آنزيم‌هاي مقاوم‌كننده بدن در برابر پيري را افزايش مي‌دهد. سالم خوردن احتمالا فعاليت تلومرز را افزايش مي‌دهد كه خود مي‌تواند عاملي براي افزايش طول عمر باشد. پژوهشي كه در آمريكا روي 24 مرد انجام شده نشان مي‌دهد كه زندگي سالم باعث شده به‌طور متوسط سطح «تلومرز» در آنها 29 درصد افزايش پيدا كند. تلومرز، تلومرها را بازسازي كرده و طول آنها را افزايش مي‌دهد. تلومرها قسمتي از سلسله تكراري دي‌ان‌اي هستند كه در انتهاي كروموزوم‌ها قرار دارند و آنها را در برابر صدمات محافظت مي‌كنند. وقتي سن افراد بالا مي‌رود، تلومرها كوتاهتر مي‌شوند و احتمال از بين رفتن سلول‌ها بيشتر مي‌شود. كشيدن سيگار، چاقي بيش از حد، و زندگي كم‌تحرك باعث مي‌شود كه تلومرها از اندازه متوسط كوتاهتر شوند. پروفسور دين اورنيش و تيم پژوهشي او در مركز پژوهشي طب پيشگيري كاليفرنيا درصدد برآمدند كه ببينند آيا تغيير در عادات زندگي مي‌تواند اين روند را معكوس كند. آنها از 30 مرد، همه با ريسك پايين سرطان پروستات خواستند كه در يك آزمايش سه ماهه شركت كنند كه در آن سبك زندگي‌شان به‌طور كامل تغيير كند.
اين تغيير در سبك زندگي شامل رژيم غذايي پر از سبزيجات، ميوه، قرص‌هاي ويتامين و روغن ماهي و همچنين ورزش و كلاس‌هاي مقابله با استرس، تكنيك‌هاي آرام‌بخش و تنفس صحيح بود. فعاليت تلومرز در ابتدا و انتهاي اين دوره اندازه‌گيري شد. بين 24 مردي كه اطلاعات كافي براي تحليل داشتند، رگ‌هاي خوني تلومرز به‌طور متوسط به اندازه 29 درصد افزايش داشت. افزايش فعاليت تلومرز با كاهش كلسترول بد و همچنين كاهش افكار تهاجمي كه بخشي از استرس به شمار مي‌رود، مرتبط شناخته شد. پژوهشگران مي‌گويند كه هنوز نمي‌شود مطمئن بود كه افزايش فعاليت تلومرز به افزايش طول تلومرها منجر شود، اما شواهد نشان مي‌دهند كه كوتاهي تلومرها و فعاليت كم تلومرز، ممكن است از عوامل مهم خطرزا در ابتلا به سرطان و بيماري‌هاي عروقي باشد. اين تيم پژوهشي عقيده دارد كه اين يافته‌ها مي‌تواند انگيزه قدرتمندي براي افراد باشد تا سبك زندگي‌شان را تغيير دهند. آنها مي‌گويند كه سبك و عادات زندگي مي‌تواند روي تلومرها تاثير بگذارد. دانستن اين كه رژيم غذايي، استرس، يا هردو باعث اين تاثير مي‌شوند، خود موضوع جالبي است.