همه گناهان احتياج به توبه فوري دارندو انسان گنهكار بايد با ندامت و پشيماني قلبي و توبه به سوي خدا برگردد و روح تيره و حجاب گرفته خود را صيقلي دهد و دوباره پيمان بندگي و عبوديت با خداوند ببندد. البته در اين مورد گناهان با يكديگر تفاوت دارند. برخي گناهان كه مربوط به حق خداوند مي باشد و حقي از حقوق الهي ناديده گرفته شده و پايمال گشته مثلا فرد نمازش را سال ها ترك كرده واز روزه گرفتن خودداري نموده، در اين موارد معناي توبه اين است كه علاوه بر پشيماني و ندامت، اين اعمال فوت شده تدارك گردد و نماز و روزه هاي ترك شده قضا گردند. ولي برخي گناهان مربوط به حقوق مردم است. مثلا مالي از كسي برده و يا حقي از كسي ضايع كرده ايم كه در اينجا بعد از پشيماني و توبه بايد حقوق مردم به آنها بازگردانده شود و يا طبق احكامي كه در رساله هاي عمليه آمده است اگر دسترسي به صاحبان حق نداريم و از يافتن آنها نااميد شده ايم، بايد از طرف آنها صدقه دهيم.
قبل از پرداختن به موضوع مورد سئوال بايد عرض شود كه جواب بستگي دارد كه دل چه كسي شكسته شده باشد.اگر مثلاً دل پسري كه از دختر كار نامشروع يا غير عرفي داشته و دراثر پاسخ منفي دختر ، دلش شكسته است در اين مورد بايد دختر قاطعيت وعفت خود را حفظ كند واين دل شكستن گناه نمي باشد . اگر دل پدر يا مادر يا خواهريا همكلاسي را شكسته ممكن است در اين دل شكستن خود دختر مقصر باشدممكن هم هست آن فرد ( فرد دل شكسته شده) خودش به خاطر حساسيتهاي رواني دل شكسته باشد كه هر كدام مبحثي جدا از هم مي باشد وحكم هريك با ديگري متفاوت است .
شكستن دل انساني و ناراحت كردن او از گناهاني است كه داراي عواقب بدي است و بايد خيلي سريع از آن توبه كرد و در اين مورد فقط پشيمان شدن و طلب آمرزش از خداوند كافي نيست بلكه بايد به نحوي دل آن فرد را به دست آورد و او را از خود راضي و خشنود نمود و با عذرخواهي و جبران كردن به وسيله احسان و يا هديه اي و يا كلمات دلنشيني اندوه و گرفتگي را از آن فرد برطرف نمود چون دل شكستن آثار بدي به دنبال دارد و شكستگي او در اعمال و زندگي و آسايش ما تأثير منفي دارد و بدون شك در زندگي ما تأثيري عميق دارد.
در حديث آمده است كه خداوند مي فرمايد: «انا عند المنكسره قلوبهم؛ من همدم قلب هاي شكسته هستم» يعني انسان دل شكسته در پيشگاه خداوند داراي جايگاه ويژه اي است و مورد توجه خداوند مي باشد و دعا و نفرين انسان دل شكسته خيلي زود اثر مي بخشد.
امام زين العابدين(عليه السلام) در حديث شريفي مي فرمايد: پدرم در لحظاتآخر عمر عزيزش، در آن شرايط سخت روز عاشورا در حالي كه خون در رگ هايش مي غلطيد مرا در آغوش گرفت و به من فرمود تو را به آن چه پدرم نزديك وفاتش به من فرمود وصيت مي كنم و آن اين كه: «يا بني! اياك و ظلم من لا تجد عليك ناصرا الا الله؛ پسر عزيزم! از ظلم و ستم به كسي كه يار و ياوري جز خدا ندارد بپرهيز» (منتهي الامال، ج 1، ص 713، انتشارات هجرت).
به طور كلي شكستن دل انسان مؤمن كه به تعبير روايات، احترام او از كعبه بيشتر است، داراي آثار وضعي و جانبي فراواني است و دلي كه شكست به سادگي التيام نمي يابد و جبران آن دشوار است، پس در مرحله اول بايد انسان مراقب باشد دل كسي را نشكند و قلبي را جريحه دار نسازد و اگر خداي ناخواسته اين اتفاق افتاد بايد به سرعت جبران و تلافي كند و دل شكسته را التيام بخشد و آن را به دست آورد و تنها استغفار و آمرزش كافي نيست مگر اين كه آن فرد از انسان دور باشد و انسان قدرت جبران نداشته باشد كه در اين صورت علاوه بر استغفار و طلب آمرزش از درگاه الهي بايد در حق آن فرد دعاي خير كرد و خير دنيا و آخرت او را از خداوند درخواست نمود و با اين كار انشاءالله قلب او در باطن از شما راضي و خشنود مي گردد.