پرسشگر محترم احساس خجلت و شرمندگى در برابر خداوند نسبت به پيشينه هاى سوء خود از بهترين حالات روحى و معنوى و زمينهساز توبه و جلب رحمت و عنايت پروردگار است. البته ضمن آن كه انسان همواره بايد از گذشتههاى سوءنگران و نسبت به آينده خود نيز بيمناك باشد درعين حال اين خوف و اندوه هرگز نبايد به گونهاى باشد كه انسان را مايوس و نااميد سازد. چه اين خود گناهى كبيره و دامى ابليسى است. خداوند منان رحمتى بى پايان دارد و از همه بندگان گنهكار خود دعوت نموده است كه به او التجا نموده و به سوى رحمت بيكرانش دست نيازبگشايند و وعده داده است كه اگر توبه نموده و دست از زشتى ها بشويند همه گناهان را خواهد بخشيد و آنان را مشمول لطف و كرم بى منتهاى خود خواهد كرد. از امام باقر(ع) روايت است: ليس من عبد مومن الا و فى قلبه نوران؛ نور خيفه و نور رجا، لو وزن هذا لم يزد على هذا ولو وزن هذا لم يزد على هذا؛ هيچ بنده مومنى نيست جز آنكه در ضميرش دو نورتابان است:«نور خوف» نسبت به كردههاى پيشين و فرجام پسين و «نور اميد» به فضل و رحمت پروردگار. كه اگر هر يك با ديگرى سنجيده شود هيچيك فزونى نخواهد يافت، (وسائلالشيعه، ج 2، ص 488). «بنابراين بايد با حفظ حالت التجا و تضرع دائمى در برابر خداوند اميد و رجا به عنايات واسعه خداى رحمان و بنده نواز را نيز در دل بالا بريد و رجا را همسان در دل جاى دهيد. زيرا غلبه خوف موجب يأس و غلبه رجا موجب جرئت بر گناه است ولى تساوى آن دو بهترين عامل بازدارنده از گناه وتشويق كننده به توبه و انجام عمل صالح مىباشد.
پشيمانى اساسىترين ركن بازگشت و جبران گناه است ولى نبايد در آن متوقف ماند بلكه خداوند منان آن را پلى قرار داده است تا بندگان مومن با گذر از آن از جهنم سيئات بيرون جسته و به بهشت صالحات فرود آيند. بنابراين گام بعدى تغيير مسير و ترك گناه است.
براى موفقيت در توبه، مطالب زير قابل توجه است:
1- براى موفقيت در امر توبه بايد دانست كه انسان، معجونى از نيروهاى گوناگون است. بعضى از آنها از غرايز حيوانى نشأت مىگيرد و بعضى از فطرت حقيقتطلب و خداجوى انسان. بين اين نيروها به طور دائم، جدال و درگيرى وجود دارد. انسان بايد با مبارزهاى هميشگى(جهاد اكبر) با وسوسههاى شيطانى و نيز ارضاى غرايز از طريق مشروع، قواى نفسانى خود را تضعيف و كنترل كند.
2- براى استمرار توبه، برنامه زمانبندى شده براى مبارزه با گناهان داشته باشد. اين برنامه در ابتدا سبك باشد و كمكم آن را جدىتر و سنگينتر كنيد. اگر در همان اول شرط كرديد كه من هيچگاه گناه نمىكنم، عملى نخواهد بود؛ مثلاً با خودتان شرط كنيد امروز فقط مىخواهم چشم خود را كنترل كنم و آن روز را نيز چند قسمت كنيد.
3- براى التزام به استمرار توبه، در صورت تخلف و شكستن توبه جريمهاى قرار دهيد و حتما آن جريمه را پرداخت يا ادا نماييد (مثل دادن صدقه، گرفتن روزه و...).
براى تقويت ايمان در دو زمينه بايد كوشا باشيد:
- رشد علمى؛براى اين كار، كتابهاى شهيد مطهرى و شهيد دستغيب را به تدريج - طبق يك برنامه هفتگى - مطالعه كنيد. از كتابهاى شهيد مطهرى، مقدمهاى بر جهانبينى و از كتابهاى شهيد دستغيب، ايمان و گناهان كبيره را بخوانيد. توجهداشته باشيد كه مطالعه اين كتابها بايد در كنار درسهاى روزانه شما باشد و از آنها نبايد غفلت كنيد. ازاينرو خيلى برنامه مطالعاتى خودتان را سنگين نگيريد تا از تحصيل و مطالعه كتابهاى درسى خودتان عقب نمانيد.
- بعد عملى؛اولين گام انجام واجبات و ترك محرمات است. در جدولى همه روزه برنامههاى انجام شده و خداى نخواسته خلافهايى كه مرتكب شدهايد را ثبت كنيد و بلافاصله تصميم به از بين بردن آنها با روشهاى ذكر شده بگيريد. نتيجه وميزان موفقيت هر يك از آنها را ثبت كنيد و در پايان نتيجه را محاسبه كنيد براى تخلفات خود را ملامت كرده و براى موفقيتها خدا را شاكر باشيد.
بازآ بازآ هرآنچه هستى بازآ گر كافر و گبر و بتپرستى بازآ
اين درگه ما درگه نوميدى نيست صدبار اگر توبه شكستى بازآ
سفارش ما به شما اين است كه وقتى توبه مىكنيد، عزم راسخ داشته باشيد كه ديگر گناه نكنيد و گذشته خود رافراموش نماييد.