از باب مقدمه ذكر اين نكته ضروري است كه عالم برزخ واسطه‏اي است ميان عالم دنيا و عالم قيامت كه از تجردي غير تام برخوردار است يعني موجودات برزخي هر چند مادي نيستند اما برخي لوازم ماده مانند مقدار و شكل را دارا مي‏باشند. روح انسان پس از مرگ به بدني مثالي يا برزخي تعلق مي‏گيرد و مقصود از بدن مثالي، بدني است كه از جنس ماده نيست و جرم و حجم و وزن ندارد اما از برخي لوازم و خصوصيات اشياء مادي مانند شكل و اندازه برخوردار است و در اين ويژگي‏ها مشابه بدن طبيعي شخص است، (ر.ك: آموزش كلام اسلامي / 2، محمد سعيدي‏مهر، ص 240).

    حال با در نظر گرفتن مقدمه بايد خاطر نشان ساخت كه منظور بسياري از الفاظ مربوط به قبر در روايات همان عالم برزخ است. در روايتي از امام صادق(عليه السلام)وارد شده كه فرمودند:«والله اتخوّف عليكم في البرزخ»؛سوگند به خدا براي شما از آنچه در برزخ پيش رو داريد مي‏ترسم و سپس در پاسخ راوي كه درباره برزخ پرسيد. فرمود:«القبر منذ حين موته الي يوم القيامه»؛ برزخ همان قبر است از هنگام مرگ تا روز قيامت (الكافي، ج 3، ص 242).

    و از امام كاظم(عليه السلام)روايت شده كه فرمودند: (هر كس از دوستان و شيعيان ما بميرد به خوبي قرآن را نداند در قبر به او آموخته مي‏شود تا خداوند درجه او را بالا ببرد)، (الكافي، ج 2، ص 606).

    و مسلم و روشن است كه در قبر خاكي كه جسد بدون روح در آن قرار گرفته امكاني براي فراگيري و آموزش قرآن نمي‏باشد. ازاين‏رو منظور از قبر همان عالم برزخ است. نتيجه اين كه شب اول قبر شب دفن جسد ميت در حفره خاكي دنيوي نمي‏باشد بلكه منظور مفارقت روح از جسد و استقرار در عالم برزخ است. يعني از اولين لحظاتي كه روح از بدن جدا مي شود ابتداي شب اول قبر اوست. البته براي مومن بسيار راحت سپري مي شود انگار كه ساعتي بيش نبوده و براي غير مومن بسته به بدي اعمالش اينقدر سخت مي گذرد كه انگار ساليان سال بر او گذشته و او همچنان در عذاب است.( درست مثل زندگي دنيايي كه وقتي خيلي به انسان خوش مي گذر احساس مي كند كه خيلي ايام سريع طي مي شود و وقتي خيلي به او سخت مي گذرد احساس مي كند كه خيلي دير ميگذرد.)

(براي مطالعه بيشتر، معادشناسي، ج 1، مرحوم علامه طهراني از ص 170 تا 176)