مدرنیته همواره می‌تواند در جهت توسعه معنویت به کار گرفته شود
به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به نقل از خبرگزاری ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قطبی، با بیان اینکه معنویت هسته مرکزی دینداری است، اظهار کرد: امکان ندارد دینداری بدون فاکتور معنویت در نظر گرفته شود. البته نگاه‌هایی نیز وجود دارد که معنویت را فراتر از دینداری تعریف کرده و آن را نوعی نگاه به هستی، زندگی و فراتر از امور مادی با نگاهی درونی تفسیر می‌کند.
معنویت زیربنای دینداری است
وی ادامه داد: معنویت در اندیشه اسلامی زیربنای دینداری است. امکان ندارد دینداری به کسی نسبت داده شود، بدون اینکه معنویت قبلاً در او ظهور و بروز پیدا کرده باشد؛ لذا معنویت نوعی نگاه فرامادی برخاسته از اندیشه دینی است که هسته مرکزی دینداری را شکل می‌دهد.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان درباره شاخص‌های زیست معنوی گفت: اساساً در معنویت نوعی نگاه خداباورانه وجود دارد. زمانی می‌توانیم معنای واقعی عالم را درک کنیم که خدا را به عنوان منبع آن شناخته و به او توجه کنیم. بدون توجه به خالق هستی، معنویت حقیقی شکل نمی‌گیرد. البته برخی در مورد معنویت‌هایی از نوع سکولار یا عرفان‌های کاذب معتقدند که صرف اعتقاد به امور ماوراءالطبیعه نوعی معنویت است.
حجت‌الاسلام قطبی با اشاره به اینکه امروزه گاهی افراد تجدد را در تقابل با معنویت قرار می‌دهند، بیان کرد: چنین تفکری بر پایه نگاه منطقی به کلی نادرست است، چراکه با قرار دادن مفهوم خداباوری در معنویت پی می‌بریم که خدا خالق عالم هستی است و آنچه در عالم به وجود می‌آید - از جمله تکنولوژی‌ها و وسایلی که در گذشته، حال یا آینده ساخته می‌شود - همه مخلوق خداوندی است که انسان به آن التزام دارد و بنابراین پارادوکسی میان مخلوقات خدا با خالق آن وجود ندارد.
پیشرفت بشر مغایر با آموزه‌های دینی نیست
وی افزود: اینکه بعضی تصور می‌کنند مدرنیته و کشفیات جدید، نوآوری، خلاقیت و پیشرفت در تقابل با خالق آن‌هاست، نادرست است؛ با نگاه به تاریخ بشریت نیز مشاهده می‌کنیم که از زمان حضرت آدم(ع) تا امروز و حتی آینده، همیشه بشر در حال کشف مسائل جدید، پیشرفت و توسعه بوده و هیچ‌گاه این کشفیات جدید را مغایر با آموزه‌های دینی ندیده است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان اضافه کرد: با نگاه به داستان زندگی پیامبران می‌بینیم که پیامبری آهنگری می‌کند و زره ساخته می‌شود، پیامبر دیگری کشتی را به عنوان ره‌آورد جدید بشری می‌سازد، پیامبر دیگر سدسازی می‌کند و دیگری در مسیر توسعه تکنولوژی برای بشر گام برمی‌دارد؛ حال اگر این توسعه و پیشرفت با اهداف الهی مغایرت داشت، حداقل پیامبران این کار را نمی‌کردند، ولی می‌بینیم که آن‌ها خود در این مسیر پیشتاز بودند.
حجت الاسلام قطبی تصریح کرد: بعضی پذیرفته‌اند که فناوری و کشفیات جدید در تقابل با خداوند نیست، اما اعتقاد دارند که مدرنیته فضای تفکر، اندیشه و یک دستگاه معرفتی است. دستگاه معرفتی چون ساخته دست بشر است، امکان دارد در قسمت‌هایی با توحید نیز در تقابل باشد، کما اینکه نه فقط مدرنیته، بلکه هر دستگاه معرفتی با سبک تفکر و اندیشه انسان‌ساز ممکن است در تقابل با دستگاه معرفتی ــ توحیدی قرار گیرد. مثلاً به منظور روش‌های اجرایی برای کار در حوزه اقتصاد در دنیا مدتی سیستم بانکداری راه‌اندازی می‌شود و اگر زمانی به این نتیجه برسد که بانکداری برخلاف توسعه انسانی است آن را تغییر می‌دهد.
وی با بیان اینکه آموزه‌های دوره مدرن و تفکر مدرنیته گاهی خلاف آموزه‌های توحیدی قرار می‌گیرد، گفت: این به این معنا نیست که پیشرفت و توسعه و امکانات جدید مغایر دین و دینداری است، مثلاً حمل و نقل و ارتباطات شهری چه براساس تیمار کردن باشد و چه براساس تکنولوژی هوا فضا هردو با آموزه‌های دینی منافاتی ندارد.
تکنولوژی حیطه دینداری را توسعه می‌دهد
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تأکید کرد: بسیاری از تکنولوژی‌هایی که امروزه خلق و کشف می‌شوند، به نوعی دینداری مردم را تقویت می‌کند، مثلًا هزار سال پیش امکان نداشت که در کعبه ۶ میلیون نفر همزمان بتوانند طواف کنند، اما تکنولوژی امروزه این امکان را به وجود آورده است و یا زمانی که صنعت چاپ وجود نداشت دسترسی به نسخ قرآن فقط محدود به کسانی بود که خودشان می‌توانستند آن را بنویسند و یا از جای دیگر یک جلد قرآن به دست می‌آوردند. اما امروزه با وجود صنعت چاپ، نسخ مختلف قرآن در سراسر دنیا در دسترس مردم قرار گرفته است. پس کشفیات و اختراعات جدید می‌تواند در امر دینداری اتفاق بیفتد و حیطه آن را توسعه دهد.
وی با اشاره به رابطه معنویت و عقلانیت گفت: معنویت نیاز درونی و چتر فکری - معرفتی انسان است، اما عقلانیت دو جهت دارد؛ عقل بنیادی و عقل ابزاری. عقل بنیادی منبعی معرفتی برای انسان است که معنویت از آن استخراج می‌شود و عقل ابزاری به انسان کمک می‌کند که زندگی خود را اداره کند، علم را توسعه دهد و از تکنولوژی بهره ببرد.
حجت الاسلام قطبی ادامه داد: عقل بنیادی وعقل ابزاری هر دو می‌توانند در خدمت معنویت باشند که به نگاه معرفتی فرد بستگی دارد. اگر کسی نگاه معرفتی توحیدی و خداباورانه داشته باشد، هم عقل بنیادی در فهم بهتر خدا و هم عقل ابزاری برای نزدیک‌تر شدن به خدا به او کمک می‌کند. همه چیز به کسی که عقل را به کار می‌گیرد بستگی دارد. او می‌تواند عقل را برای توسعه و یا بر ضد معنویت به کار گیرد.