همانطوركه پدرومادر نوجوانان مي دانند، نوجواني دوران تغيير است . نه تنها بدن نوجوانان بالغ مي شود بلكه طريقه نگرش آنها به زندگي و نحوه تفكر آنها نسبت به روابط اجتماعي تغيير مي كند . در اين دوران رابطه نوجوانان با والدين و همسالانشان دائماً درحال مثبت و منفي شدن است . براي مثال توانايي رو به افزايش يك نوجوان براي فكر كردن و استدلال ممكن است سبب بحث هاي فلسفي وي با والدين درباره سياست و مذهب شود. ولي كشمكش هاي اندك وي با والدين معمول و طبيعي است.
آيا فرزند سر حال و شاداب شما به يك نوجوان دمدمي و پرخاشگر تبديل شده است ؟ تغييرات عاطفي كه در دوران نوجواني رخ مي دهند خصوصاً دمدمي بودن وي به فرايند بلوغ نسبت داده مي شود. ولي بلوغ چيست؟ آيا مي تواند سبب اين همه تغييرات عاطفي واجتماعي باشد كه نوجوان تجربه مي كند؟

بلوغ فرايندي بيولوژيك و شامل تغييرات جسماني است كه نوجوانان هنگام گذر از دوران كودكي به بزرگسالي آن را تجربه مي كنند. بلوغ بوسيله تحريك قسمت هايي ازمغز آغاز مي شود كه كانون هورمون هاي جسمي مي باشد. تغييراتي كه در بدن نوجوانان ايجاد مي شود درنتيجه آزاد شدن هورمون هايي مانند استروژن و تستوسترون مي باشد.
ممكن است نوجوان نوسان زيادي در رفتار وخلق وخوي خود احساس كند زيرا او در طول روز دچار تغييرات زيادي درفعاليت ها و بافت هاي اجتماعي ميشود.
بلوغ ازچه زماني آغاز مي شود؟ سن آغاز بلوغ در افراد مختلف متفاوت مي باشد . بنابراين صحبت درباره سن «معمول» شروع بلوغ تا حدودي گمراه كننده است.در دختران بلوغ زودرس در7 سالگي و بلوغ ديررس در 13سالگي آغاز مي شود. در پسران بلوغ زود رس در5/9 سالگي و بلوغ ديررس در5/13سالگي آغاز مي شود. ولي دركل فرايند بلوغ به 2 تا 5 سال زمان براي كامل شدن نياز دارد . به طور كلي ،بلوغ در دختران 2 سال زودتر آغاز مي شود و پايان مي پذيرد.
چه نوع تغييراتي در دوران بلوغ بوجود مي آيد ؟ بلوغ حد اقل داراي 4 نوع پيشرفت جسماني است. يكي از نشانه هاي بلوغ رشد سريع و ناگهاني نوجوان است. در اين دوران قد و وزن نوجوان به سرعت افزايش مي يابد. در نقطه اوج رشد ، بدن نوجوان مانند بدن نوزاد رشد مي كند.
دومين تغيير فيزيكي ، كامل شدن ويژگي هاي اوليه جنسي است .
قابل توجه ترين اين تغييرات ، تغيير سوم يعني تكامل ويژگي هاي ثانويه جنسي است. ويژگي هاي ثانويه جنسي ويژگي هايي هستند كه سبب تمايز مردان از زنان مي شوند.
چهارمين تغيير فيزيكي در دوران بلوغ تغيير ريخت بدني است .
بدن نوجوانان چه دختر و چه پسر داراي ماهيچه ها و چربي بيشتري مي شود . ولي اين افزايش در دختران و پسران داراي سرعت متفاوتي است ، بطوريكه در پايان دوران بلوغ نسبت عضله به چربي در بدن پسران 3 به1 است، درصورتي كه در دختران ميزان عضله و چربي با يكديگر برابراست .

معمولاً ما نوجوانان را سخت مي پنداريم . ما چنين فرض مي كنيم كه نوجوانان از بزرگسالان دمدمي تر هستند. زيرا در دوران بلوغ تغييرات هورموني در بدن نوجوانان رخ مي دهد . آيا دليل دمدمي بودن نوجوانان در دوران بلوغ است ؟ پاسخ اين سوال هم مثبت و هم منفي است.
تحقيقات نشان مي دهند نوسان شديد هورمون ها در بدن نوجوان، وي را تحريك پذيرتر، پرخاشگرتر و افسرده تر مي سازد. بالا رفتن و پايين آمدن سطح هورمون ها در شروع دوران بلوغ ديده مي شود ولي به زودي ثابت مي شود. بنابر اين رابطه بين هورمون ها و دمدمي بودن نوجوان فقط در اوايل دوران نوجواني و زماني كه سطح هورمون ها داراي نوسان است وجود دارد. پس مي توان گفت هورمون ها فقط دراوايل دوران بلوغ مسئول دمدمي بودن نوجوانان هستند.
تحقيقات بيشتر نشان داده اند كه دمدمي بودن نوجوان بيشترازخود بلوغ با تغييرات محيط اجتماعي اطراف وي ارتباط دارد. در نوجوان تغيير خلق و خوي با تغيير فعاليت ها همزمان مي شود. از اين رو نوجوانان همچنانكه در طول روز وارد محيط هاي مختلف مي شوند داراي رفتارها و خلق و خوي هاي متفاوتي نيز مي گردند ممكن است نوجوان نوسان زيادي در رفتار وخلق وخوي خود احساس كند زيرا او در طول روز دچار تغييرات زيادي درفعاليت ها و بافت هاي اجتماعي ميشود.
تحقيقات بيشتر نشان داده اند كه دمدمي بودن نوجوان بيشترازخود بلوغ با تغييرات محيط اجتماعي اطراف وي ارتباط دارد.

صرف نظر از مباحث زيست شناختي، بلوغ مي تواند دررفتار نوجوانان و پيشرفت آنها از بسياري جهات تاثير بگذارد. بلوغ باعث بوجود آمدن تغييراتي در نحوه نگرش نوجوان به خويشتن مي شود. تغييرات بوجود آمده در ريخت بدن و كامل شدن صفات ثانويه جنسي نيز بر تصوري كه نوجوان از خويش دارد اثرمي نهد و در نتيجه رفتار وي دچار تغيير خواهد شد. براي مثال هم دختران وهم پسران نوجوان تمايل بيشتري به تنهايي دارند و در دوران اوليه بلوغ از تغييرات بوجود آمده در بدنشان دچار ناراحتي مي شوند . هم دختران و هم پسران حساسيت بيشتري نسبت به ظاهر خود پيدا خواهند نمود و با كامل شدن دوران بلوغ تغييراتي در عادات غذايي و ورزش آنها نيز بوجود خواهد آمد.
تغييرات بوجود آمده درظاهر نوجوان رفتار و ديد ديگران را نسبت به آنها تحت تاثير قرار خواهند داد. غالبا در دوران بلوغ از يك نوجوان انتظار مي رود رفتار بهتري داشته باشد كه معمولا فراتر از دسترس يك نوجوان است.