منبع: مجله شادكامي / نورپرتال (www.noorportal.net)
امروزه كودكان از سن كم، با رسانههاي گروهي بزرگ ميشوند و دوران كودكيشان، يك «كودكي همراه با رسانههاي گروهي» ميباشد. والدين هم بايد با اين واقعيت كنار بيايند و به اين ترتيب، مشخص ميشود كه آنان به تنهايي، نفوذي بر آنچه كودكان از طريق رسانهها با آن مواجه ميشوند ، ندارند.
از سنين كم، محيط اجتماعي نقش عمدهاي را بازي ميكند. كودكان در خانواده، استفاده از رسانههاي گروهي را به همان طريقي ميآموزند كه لباس بر تن كردن يا دندان شستن را ياد ميگيرند. دقيقا در مورد تماشاي تلويزيون نيز عادات بعدي آنان، بستگي به چگونگي استفادهي والدين، خواهران و برادران از آن دارد. در اينجا ميخواهيم با ارائهي چند راهنمايي، به خانوادهها كمك كنيم تا بتوانند در مورد طرز استفادهي كودكان از رسانهها راحتتر تصميم بگيرند:
- كودكان را جدي بگيريد. آنان به رسانهها علاقهي زيادي نشان ميدهند چرا كه در آنها چيزهاي جالبي عرضه ميشود از جمله كمك ميكند كه مشكلات و مسائل، از منظر ديگري ديده شوند، در آنجا تصاوير و شخصيتهاي داستاني نمايش داده ميشوند كه كودك ميتواند با آنها همانندسازي كند و خود را در آن نقشها ببيند.
- استفادهي كودك از رسانهها را به صورت مشكل و مسالهاي آزاردهنده تلقي نكنيد بلكه مقتدرانه و با قدرت و همراه با حس مسووليت دنبال كنيد.
- به دوران كودكي خود رجوع كنيد و از خود سوال كنيد كه در گذشته براي شما شخصيتهاي داستاني و قصه، چه معنا و مفهومي داشتهاند. اگر در مورد اين مسائل با كودكان خود صحبت كنيد، آنان با كمال ميل ميشنوند. شايد اين شيوه، كمكي باشد تا بتوانيد آسوده خاطرتر براي نحوهي صحيح استفادهي كودكتان از رسانهها، تصميم بگيريد و او را آموزش دهيد.
براي آنكه كودكان بتوانند در بين امكانات و مضامين متنوع ارائه شده توسط رسانهها، راه صحيح خود را پيدا كنند ، به راهنمايي ما نيازمندند.
رسانه
در جهان رسانهها، كودكان به ما به عنوان راهنما نياز دارند:
براي آنكه كودكان بتوانند در بين امكانات و مضامين متنوع ارائه شده توسط رسانهها، راه صحيح خود را پيدا كنند، به راهنمايي ما نيازمندند در اين ارتباط ، موضوع اين نيست كه رسانههاي گروهي محكوم شوند بلكه بايد نقاط ضعف و قوت، امكانات و خطرات رسانههاي گروهي مختلف شناخته شوند به اين منظور، ما به عنوان افراد بزرگسال، دو كار بايد انجام بدهيم:
اول اينكه خود را در علاقه و شوق و ذوق آنان نسبت به رسانهها، شريك كنيم و آن چيزي را كه سبب جذب آنان به رسانهها ميشود، كشف كنيم. ديگر اينكه ما در اين ارتباط ، يك الگو براي كودكان خود هستيم. به همان صورتي كه والدين، رسانهها را مورد استفاده قرار ميدهند، كودكان نيز آن را ميآموزند، چه به مفهوم مثبت و چه منفي آن. بدين منظور:
- براي آنكه كودكتان بتواند به طور مستقل از رسانهها استفاده كند، در حد امكان به او مسووليت بيشتري دهيد و در صورت لزوم محدودش كنيد.
- با كودك خود در مورد اينكه او علاقهمند به تماشاي چه برنامهي تلويزيوني است، صحبت كنيد.
- براي آنكه متوجه شويد شخصيتها و داستانهاي كارتوني و تلويزيون، چه نقشي در زندگي او دارند، او را زير نظر بگيريد.
- همراه كودكتان، برنامههايي را كه بيشتر مورد توجه اوست، نگاه كنيد.
چگونه ميتوانيد در برابر فشار تبليغات، مقاومت كنيد؟
بعضي از والدين، اين مشكل را دارند كه نميتوانند در برابر خواستههاي فرزندانشان «نه» بگويند و براي آنكه كودكشان به نق زدن خود خاتمه دهد، هرچه را كه ميخواهد ، برايش ميخرند والديني ديگر هستند كه خيلي سختگيرند و اصولاً چيزهايي كه در تلويزيون تبليغ ميشود را نميخرند. در هر دو مورد، به جاي كودكان كه بايد بعدها خودشان در مورد چيزي تصميم بگيرند، تصميم گرفته شده است پس راهي را جستوجو كنيد تا با هر دو موقعيت بتوانيد كنار بياييد:
- نه همه چيز را به سرعت بخريد و نه به طور كامل تبليغات را نفي كنيد. در نهايت اين شما هستيد كه نقش تصميمگيرنده داريد و اين نقش را نيز جدي بگيريد.
- سعي كنيد با كودكتان در اين مورد كه كداميك از آرزوها و خواستههايش منطقي و كدام غيرمنطقيست، به توافق برسيد.
- تجاربي را به ياد كودكتان بياوريد كه او قبلاً با محصولات مشابه داشته است: «آيا آن عروسك عالي و زيبايي كه ما پس از ديدن تبليغش از تلويزيون خريديم، خراب نشد؟» يا «آيا همه چيز به همان صورتي كار كرد كه تو تصور كرده بودي؟»
طرح اين سوالات بايد كودك شما را در مورد انجام خواستههايش به تفكر وادار كند.
رسانه
آيا زندگي بدون رسانهها، امكانپذير است؟
رسانهها بخش مهمي از زندگي روزمرهي كودكان را تشكيل ميدهند و طبيعتاً براي بزرگترها نيز به همينگونه است اما در كنار آن، خيلي چيزهاي ديگر هم وجود دارد. بيشتر سعي كنيد تلويزيون يا ضبط صوت را خاموش كنيد!
بچههاي پيشدبستاني، با اسباببازي معمولي هم بازي ميكنند و بيشتر تمايل دارند با والدينشان بازي كنند. بنابراين به كودك خود پيشنهاد بازيهاي مختلفي را بدهيد كه ميتوانيد با او بهطور مشترك انجام دهيد. فقط وقتي كه هوا مناسب و خوب است، به گردش و پيكنيك نرويد بلكه در هواي باراني نيز اين كار را انجام دهيد. اجازه دهيد كودكتان يك بار خودش تصميم بگيرد به كجا برود. اگر كودكان در خانواده، در مورد تصميمگيريها شريك شوند ، اعتماد به نفس پيدا ميكنند و اين حس را بهدست ميآورند كه از طرف بزرگتر جدي گرفته ميشوند. اين مساله، پايهي مهمي براي تكامل و رشد شخصيت آنان است. كودكاني كه با اعتماد به نفس در اين دنيا زندگي ميكنند ، كمتر تحت تاثير رسانهها قرار ميگيرند و خيلي راحت از راه به در نميشوند و شخصيتهاي كارتوني و داستانها و قصههاي رسانهها، نقش قدرتمندي را در زندگيشان ايفا نميكنند. يك دنياي نوراني و عالي بدون وجود رسانه را متصور نشويد و يا همچنين يك دنياي شيطاني با وجود رسانه را مجسم نكنيد!
كودكاني كه با اعتماد به نفس در اين دنيا زندگي ميكنند ، كمتر تحت تاثير رسانهها قرار ميگيرند و خيلي راحت از راه به در نميشوند.
كودكان شما بايد در دنيايي از عهدهي زندگي خود برآيند كه خيلي قويتر و بانفوذتر از نفوذ و تاثير رسانهها برآنان است. به كودك خود كمك كنيد تا در چنين دنيايي، راه زندگي خود را بيابد و از پس آن برآيد اگر اجازه دهيد كودكتان با رسانههاي گروهي امروزي به مقدار نياز ارتباط برقرار كند و تجربه كسب نمايد، اين كار را ميتوانيد به بهترين نحو انجام دهيد. تنها از طريق حل و فصل اين موضوع و اينكه همراه آن، كودك خود را حمايت كرده و او را كمك يا راهنمايي كنيد، ميتوان زمينهاي فراهم كرد كه كودكتان، استعداد و مهارت لازم را كه ما امروزه آن را قابليت و توانايي براي استفادهي صحيح از رسانهها توصيف ميكنيم، به دست آورد با كودكتان در مورد تجاربش با رسانهها، صحبت كنيد.