علم و دانش
خمیر دندان
پنجشنبه 25 شهريور 1389 خميردندان و كمي از سابقه آن

نظافت دهان از دوران باستان رايج بوده است

آيا هرگز فكر كرده ايد كه خميردندان و مايع دهان شوي از كجا آمده اند؟ آيا فكر كرده ايد كه قبل از به وجود آمدن خمير دندانهاي امروزي، مردم براي شستن دندان از چه چيزي استفاده ميكردند؟ اگر اينطور است، در اينجا اطلاعات جالب و تعجب انگيزي در اين باره گردآوري كرده ايم كه شما را به خواندن آن دعوت ميكنيم:

بازگشت به دوران بودا

عمل تميز نگهداشتن دهان به دوران باستان باز ميگردد و در اكثر اقوام بزرگ آن دوران كاري رايج بوده است، اما يكي از قديمي ترين مدارك نوشتاري مربوط به آن در متون مذهبي دوران بودا است كه در آن به خلال دندان اشاره شده است. در اين متن آمده است كه در ميان دستورات بهداشتي او، استفاده از خلال دندان توصيه شده است.
در قرون 79-23 قبل از ميلاد، بهداشت دهان شامل موارد زير بود
• نوشيدن شير بز براي داشتن نفس خوشبو.
• خاكستر حاصل از سوزاندن سر موش، خرگوش، گرگ و سم گاو نر و پاي بز را براي سلامت لثه مفيد ميدانستند.( البته امروزه چنين دستوري چندان با استقبال مواجه نخواهد شد!)
• درآوردن استخوانهاي موجود در مدفوع گرگ و پوشيدن آنها(به صورت گردنبند، دگمه يا موارد مشابه) از شخص در برابر دندان درد محافظت ميكند.
• سه مرتبه در سال شستن دندان با خون لاكپشت موجب ميشود كه به دندان درد دچار نشويد.
• مواد دهان شويه هم يا از شراب سفيد خالص بود، يا ( خودتان را براي شنيدن اين يكي آماده كنيد!) ادرار كهنه كه اصلا براي اين منظور نگه داري ميشد.

قرن هجدهم

قديمي ترين سند از خمير دندان واقعي مربوط به سال 1780 است كه در آن خمير دندان مذكور از موادي كه اصلي ترين آن نان سوخته است تهيه ميشده است. دستور ساخت نوع ديگر خمير دندان در اين زمان به اين ترتيب بوده است:
• 42 گرم خون اژدها ( اين هم دليل انقراض نسل آنها! )
• 42 گرم دارچين
• 28 گرم زاج سفيد سوخته
مواد بالا را خوب مخلوط كرده و يك روز در ميان استفاده كنيد.

قرن نوزدهم

• در قرن نوزدهم، ذغال براي تميز كردن دندان ماده بسيار مناسبي به شمار مي آمد.
• اكثر خمير دندانها در اين دوره، در واقع به شكل پودر بودند.
• هدف استفاده از پودرهاي دندان نه تنها شستن دندانها، بلكه خوشبو كردن دهان بود.
• مردم در آن زمان معتقد بودند كه توت فرنگي رسيده ماده اي طبيعي براي مبارزه با جرم دندان و خوشبو كننده دهان است.
• در 1885، اين دستور ساخت خمير دندان، ئر سالنامه كشاورزان به چاپ رسيد:
1 اونس پودر بسيار نرم صمغ درخت مرمكي(نوعي درخت آفريقايي و آسيايي) ، 2 قاشق پر از بهترين عسل موجود ، كمي نعنا. مواد فوق را مخلوط كرده و هر شب دندانها را با آن بشوييد.

قرن بيستم

• انواع مايع دهان شوي و خمير دندان بسيار رواج يافت و اين مواد غالبا داراي كلروفيل بودند تا رنگ سبز تر و تازه اي داشته باشند.
• خونريزي لثه اهميتي به اندازه دندان درد پيدا كرد.
• در 1915 برگ درختي به نا م اوكاليپتوس كه در آسياي شرقي فراوان بود، در فرمول تهيه دهان شويه ها جاي گرفت.

و... ، خمير دندان دهه 90 چه داشت؟

• مونو فلوروفسفات سديم
• رنگ
• طعم
• فلورايد
• مواد كف زا
• پاك كننده ها
• مواد رطوبت زا(كه مانع خشك شدن خمير ميشوند.)
خمير دندانهاي گياهي يا Herbal براي كساني ساخته شد كه به دنبال يك تميز كننده طبيعي بودند و نميخواستند از خميرهاي حاوي فلورايد استفاده كنند. بعضي از اين نوع خمير دندانها شامل:
• صمغ درخت مرمكي
• عصاره گياهان( عصاره توت فرنگي)
• روغنها و پاك كننده هاي مخصوص
همانطور كه ميبينيد، بعضي از اين مواد در فرمول قرن نوزدهم خمير دندان ديده ميشود.

و بالاخره قرن بيست و يكم

در قرن حاضر، هنوز تغييري در آخرين دستاوردهاي دهه نود به وجود نيامده است و تنها ميتوان به انواع مواد سفيد كننده دندان كه به بعضي از خمير دندانها اضافه ميشود اشاره نمود.
ما اشاره به قديمي ترين فرمول خمير دندان را در آخر مطلب انجام ميدهيم. اين فرمول كه مربوط به بيش از 1500 سال قبل از پديد آمدن خمير دندان كلگيت Colgateدر سال 1873 است، بر روي يك ورق پاپيروس نوشته شده است. اين محصول كه "پودري براي دندانهاي سفيد و بي نقص" ناميده شده است، زماني كه كه با بزاغ دهان مخلوط ميشود، خميري سالم پديد مي آورد و دستور تهيه آن از اين قرار است:
"موادي كه براي داشتن لبخند زيبا لازم است شامل يك درخما (ميزاني برابر يك صدم اونس) سنگ نمك، دو درخما نعنا، يك درخما گل نرگس خشك شده و بيست دانه فلفل است و اين مواد بايد همه كوبيده شده و يا يكديگر مخلوط شوند."
بنا به گفته يك دندان پزشك اطريشي كه آنرا امتحان كرده بود نتيجه، خميري است تند كه موجب خونريزي خفيف لثه ميشود اما بر بسياري از خمير دندانهاي جديد برتري دارد.

اما آيا ميدانستيد

خمير دندان، خميري ساينده است؟
• وجود اين خاصيت در خمير دندان موجب ساييده شدن و پاك شدن باقي مانده غذا و جرمهاي موجود بر روي دندان ميشود.
• ماده ساينده موجود در خمير دندان ديكلسيم فسفات دي هيدرات نام دارد و يك پنجم كل لوله خمير دندان را تشكيل ميدهد.
• ماده اصلي ديگر خمير دندان، نوعي چسب است كه از آب و موادي براي راحت پخش شدن خمير در دهان تشكيل شده است و اين مواد شوينده سازنده كف و دليل براق شدن دندانها هستند.
• طعم خمير دندان از گياهاني چون نعنا، دارچين و پونه گرفته ميشود و شيريني آن بر اثر استفاده از شيرين كننده هاي مصنوعي است.
• قبل از اختراع خمير دندان، مردم از هر چيز خشك و زبري براي تميز كردن دندان استفاده ميكردند. اين موارد شامل پوست تخم مرغ خرد شده، پودر سنگ خاراپا سنگ پا سم حيوانات استفاده ميكردند.
• قبل از به وجود آمدن مسواك، مردم از انگشت خود يا تركه و شاخه هاي جوان انواع درخت استفاده ميكردند (كه در عربستان همچنان رواج دارد)
• بسياري از مردم در زمانهايي كه شستن دندان چندان معمول نبود، مردم اگر دنداني داشتند، سياه و فاسد بود و از جمله مشهورترين اين افراد ميتوان از ملكه اليزابت اول نام برد.